Bố cục
– Phần 1 (từ đầu … “ông lão và con thuyền“): Cuộc chiến đấu của ông lão Xan-ti-a-gô
– Phần 2 (còn lại): Xan-ti-a-go mang thành phẩm trở về
Câu 1 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Hình ảnh con cá kiếm được miêu tả lặp đi lặp lại mang nhiều hàm ý
Mặc dù cho thấy đã ba ngày hai đêm theo đuổi con cá kiếm nhưng ông lão chưa nhìn thấy con cá
+ Ông cảm nhận con cá qua sợi dây, qua vòng lượn từ rộng tới hẹp, từ gần tới xa, cho thấy ông lão giàu kinh nghiệm
+ Hình ảnh của con cá chính là khát vọng, hoài bão của con người, con người luôn theo đuổi ước mơ cua mình một cách bền bỉ
Câu 2 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Bằng sự nhạy bén của ông già nhiều năm kinh nghiệm, ông đã huy động mọi khả năng vào cuộc chiến
+ Về thị giác: phán đoán con cá thông qua đường bơi nghiêng, sức căng của sợi dây
+ Về xúc giác: Cảm nhận được từng cử động của nó qua sợi dây
+ Ông lão đâm trúng con cá, nó vụt lên khỏi mặt nước, phô hết vẻ khổng lồ, sức lực
→ Các chi tiết được sắp xếp theo trình tự cuộc chinh phục cá kiếm, từ quan sát, cảm nhận khi con cá cố vùng vẫy để thoát rồi sau đó tới gần hơn.
Câu 3 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Đoạn trích: ông lão cảm nhận con cá với cảm xúc của kẻ đi săn, muốn giết đối thủ nhưng lại con đối thủ như người xứng tầm, người anh em, cảm phục nó
+ Lời thoại thân mật với cá: đừng nhảy, cá ơi, tao chưa từng thấy … anh em ạ → Coi cá như con người
+ Chiêm ngưỡng con cá kiếm, vẻ đẹp của nó
+ Thán phục hành động chấp nhận cuộc chiến của nó ( làm đứt dây câu, hoặc lật thuyền)
– Mối quan hệ ông lão và con cá: đa chiều, phức tạp
+ Người đi câu – con mồi được câu
+ Hai đối thủ cân sức, cần tài
+ Hai người bạn chí cốt
+ Cái đẹp, người thưởng thức cái đẹp
+ Cách đối xử con người với môi trường
Câu 4 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)
| Con cá trước khi chết | Con cá sau khi chết |
|---|---|
| – Khổng lồ, đẹp: đuôi lớn hơi hai lưỡi hái lớn, màu tím hồng, thân hình đồ sộ
– Phẩm chất: khôn ngoan, kiên cường, chịu đựng… → Mang tầm vóc, vẻ đẹp, sự oai hùng, kì vĩ, duyên dáng |
– Vẫn mang nét kiêu hùng:
+ Cố vùng vẫy, nhô lên phô diễn cái đẹp, không chấp nhận cái chết + Con cá trắng bạc, thẳng đơ, bồng bềnh trôi theo sóng → Vẫn kiêu hùng, kì vĩ |
Luyện tập
Bài 1 (trang 135 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Ngoài việc miêu tả bằng lời kể chuyện, còn có nguồn gốc trực tiếp nói lên hành động và thái độ của ông lão trước con cá kiếm thì đó là ngôn ngữ đối thoại nội tâm của nhân vật Xan-ti-a-gô
– Ý nghĩa của lời phát biểu trực tiếp:
+ Người đọc hình dung được sự việc đang diễn ra trực tiếp
+ Hình thức đối thoại chứng tỏ Xan-ti-a-go chiêm ngưỡng được con cá kiếm như một con người
+ Vẻ đẹp của con người khi chinh phục, hoàn thiện giấc mơ của mình
→ Hình tượng ông lão và con cá kiếm mang ý nghĩa biểu tượng, gợi ra nhiều tầng nghĩa của tác phẩm
→ Hình tượng ông lão và con cá kiếm mang nghĩa biểu tượng, gợi lên triết lí tảng băng trôi của tác giả
Câu 2 (Trang 315 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Cách dịch ông già và biển cả tạo nên nhịp cân xứng của tiêu đề, không chỉ thế, tiêu đề này gợi lên cho người đọc sự đối lập của hai hình tượng:
+ Người già cả, sức yếu >< biển lớn, bao la, dữ dội
+ Con người có hạn >< tự nhiên vô hạn
+ Con người và tự nhiên song song cùng tồn tại