I.Đặc điểm hình thức và chức năng chính.
a.* Câu nghi vấn đó là:
-Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không ?
-Thế làm sao u cứ khóc mãi không ăn khoai ? Hay là u thương chúng con đói quá ?
* Những đặc điểm hình thức chi biết các câu trên là câu nghi vấn :
– Có những từ nghi vấn : có …. Không, làm sao và từ : hay
– Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).
b. Chức năng các câu nghi vấn trên là dùng để hỏi.
II. Luyện tập
Câu 1.
* Có những câu nghi vấn sau :
a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không ?
b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế ?
c. Văn là gì ? Chương là gì ?
d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không ? Đùa trò gì ? Cái gì thế ? Chị cóc béo xù đứng trước cửa nhà ta đấy hả ?
* Đặc điểm hình thức cho biết đó là những câu nghi vấn : có những từ nghi vấn như phải không, tại sao, gì, không, hả và kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).
Câu 2.
-Căn cứ để xác minh câu nghi vấn : có từ ‘hay’
-Không thể thay từ ‘hay’ bằng từ ‘hoặc’ trong các câu nghi vấn đó. Bởi vì nếu thay thì câu trở thành kiểu câu trần thuật và có ý nghĩa khác hẳn.
Câu 3. Không. Vì đó không phải là những câu nghi vấn. Câu a, b có các từ nghi vấn như có … không, tại sao, không, nhưng những kết cấu chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ trong một câu.
Trong câu c, d thì nào (cũng), ai (cũng) là những từ bất định có ý nghĩa khẳng định tuyệt đối, chứ không phải là nghi vấn.
Câu 4.
* Câu a và câu b khác nhau về từ nghi vấn :
– Câu a : có … không
– Câu b : đã … chưa
Và khác nhau về ý nghĩa :
-Câu a : hỏi về thời điểm của một trạng thái thuộc hiện tại.
-Câu b : hỏi về thời điểm của một trạng thái thuộc quá khứ.
* Đối với câu a, có thể trả lời : Rất khỏe.
Còn câu b, trả lời : Đã khỏe.
* Đặt một số câu tương tự và phân tích sự khác nhau giữa câu nghi vấn theo mô hình : có … không với câu nghi vấn theo mô hình : đã … chưa.
– An có quyển sách ấy không ?
– An đã có quyển sách ấy chưa?
– Cậu có đi không?
– Cậu đã đi chưa?
Câu nghi vấn theo mô hình có … không thường gắn với thời điểm hiện tại. Còn nghi vấn theo mô hình đã … chưa gắn với thời điểm quá khứ.
Câu 5.
* Về hình thức, câu a và câu b khác nhau ở trật tự từ. Trong câu a, “bao giờ” đứng đầu câu còn trong câu b, “bao giờ” đứng cuối câu.
* Về ý nghĩa, câu a hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ta trong tương lai, câu b hỏi thời điểm của một hành động đã diễn ra trong quá khứ.
Câu 6. Hai câu nghi vấn này đúng, vẫn thường được dùng để hỏi trong thực tế. Chúng có từ nghi vấn “bao nhiêu’, kết thúc (khi viết) là dấu chấm hỏi. Ngoài dấu hiệu hình thức, về mặt ý nghĩa, chúng hỏi số lượng cụ thể để rõ thêm về một tính chất đã biết của sự vật.