THANH TỊNH
A. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP
PHẦN BÀI HỌC
Gơi ý
– Sự biến chuyển của trời đất cuối thu, hình ảnh mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lấn đầu tiên được cắp sách đến trường đã gợi lên trong lòng nhân vật “tôi” những ki niệm về buổi tựu trường đầu tiên.
– Những kí niệm được diễn tả theo trình tự thời gian : tâm trạng, cảm giác của nhận vật “tôi” trên đường cùng mẹ đến trường, khi đợi gọi tên mình vào lớp và khi ngồi vào chỗ của mình để đón giờ học đầu tiên.
Gợi ý
– Khi cùng mẹ đi trên đường tới trường :
+ Con đường, cảnh vật xung quanh vốn rất quen thuộc nhưng lần này tự nhiên thấy lạ, cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng.
+ Cảm thấy trang trọng với bộ quần áo, mấy quyển vở mới trên tay.
+ Bỗng thấy sân trường hôm nay dày đặc cả người, ai cũng ăn mặc sạch sẽ, gương mặt vui tươi, sáng sủa.
+ Ngôi trường xinh xắn, oai nghiêm khác thường. Cảm thấy mình bé nhỏ so với nó, đâm ra lo sợ vẩn vơ.
– Khi nghe gọi tén và phải rời bàn tay mẹ cùng các bạn đi vào lớp :
+ Hồi hộp chờ nghe tên mình. “Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng”.
+ Bỗng càng cảm thấy sợ khi sắp phải rời xa bàn tay dịu dàng của mẹ. Oà khóc nức nở theo các bạn. Cảm thấy mình như bước vào một thế giới khác và cách xa mẹ hơn bao giờ hết.
– Khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu tiên :
+ Cảm thấy vừa xa lạ, vừa gần gũi với mọi vật, với người bạn ngồi bên cạnh.
+ Vừa ngỡ ngàng, vừa tự tin bước vào giờ học đầu tiên.
Gọi ý
– Ông đốc là một người tốt, có lòng bao dung.
– Thầy giáo đón học trò mới cũng là một người vui tính, giàu tình yêu thương.
– Các phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em ở buổi tựu trường đầu tiên, đều trân trọng tham gia buổi lễ quan trọng này. Có lẽ các vị cũng đang lo lắng, hồi hộp cùng con em mình.
Qua các hình ảnh về người lớn, chúng ta nhận ra trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai.
Gọi ý
– Cac hình ảnh so sánh trong truyện ngắn :
+ “Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.”
+ “Ý nghĩa ấy thoáng qua trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.”
+ “Họ như con chim con đứng trên bờ tổ, nhìn quàng trời rộng muốn bay nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những người học trò cũ, biết lớp, biết thầy dể khỏi phai rụt rè trong cảnh lạ.”
– Phân tích : Các so sánh trên xuất hiện ở thời điểm khác nhau để diễn tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật “tôi”. Những so sánh này làm cho câu văn thêm sinh động, giàu sức gợi cảm; những cảm giác ý nghĩ của nhân vật cũng được người đọc cảm nhận được cụ thể, rõ ràng hơn.
Gợi ý
– Đặc sắc nghệ thuật : Truyện ngắn được bố cục theo dòng hồi tưởng, từ hiộn tại nhớ về quá khứ đã qua. Diễn biến của câu chuyện theo trình tự thòi gian. Truyện có sự kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình, giữa kể, miêu tả với bộc lộ tủm trạng, cảm xúc.
– Sức cuốn hút của tác phẩm được tạo nên từ tình huống của truyện (buổi tựu trường đầu tiên trong đời chứa đựng cảm xúc thiết tha với bao kỉ niệm mới lạ, khó quên của nhân vật); từ tình cảm ấm áp, trìu mến của người lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đi học; từ hình ảnh tươi đẹp, trong sáng của quê hương, ngôi trường.
B. PHẦN LUYỆN TẬP
Gợi ý
Câu chuyện được tái hiện qua sự hồi tưởng của tác giả, đồng thời cũng là nhăn vật “tôi”. Từ thực tại của đất trời cuối thu (thời gian mở đầu năm học), tác giả nhớ về dĩ vãng, về “những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường” đầu tiên trong đời mình. Dòng cảm xúc về kỉ niệm ấy được nhân vật “tôi” nhớ lại theo trình tự thời gian. Đầu tiên là sự háo hức, cảm thấy lòng mình thay đổi, như đã lớn lên, trang trọng và đứng đắn hơn lúc trên đường theo mẹ đến trường; là nỗi e sợ, phải dứng nép vào mẹ khi đứng dưới sản trường; thật sự lúng túng, xúc động khi nghe tiếng trống trường vang lên; ngơ ngác khi nghe gọi đến tên mình và cảm thấy mọi thứ như vừa quen vừa lạ khi ngồi trong lớp học.
– Dòng cảm xúc ấy được thê hiện qua những câu văn giàu biểu cảm, kết hợp với miêu tà và kể tạo nên mối gắn kết thống nhất, có sức lay động của truyện.
Gọi ý
– Em có thể kể lại những ấn tượng của mình về buổi khai giảng lần đầu tiên. Có thể kể theo trình tự như khi chuẩn bị ở nhà, trên đường đi, ở trường hay theo trình tự sự việc nào ấn tượng nhất thì kể trước.
– Cần phải trình bày được tâm trạng, cảm xúc của mình trong buổi khai giảng ấy.