I. Tác giả và tác phẩm
1. Tác giả: Sơn Nam (1926 – 2008) còn có bút danh khác là Phạm Anh Tài, tên khai sinh là Phạm Minh Tài, sinh tại làng Đồng Hới, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang.
2. Tác phẩm: Tác phẩm Bắt sấu rừng U Minh hạ rút ra từ tập truyện Hương rừng Cà Mau.
II. Hướng dẫn đọc thêm
Câu 1 (trang 55 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
* Qua tác phẩm, bức tranh thiên nhiên và con người vùng U Minh Hạ đã hiện lên như một bức tranh sống động, đẹp đẽ.
– Rừng tràm xanh biếc, những cây cỏ hoang dại như lau sậy, mốp, cóc kèn,…
– Cá sấu nhiều như trái mù u chín rụng đầy rừng, cá sấu dám lên bờ rượt người ta giữa rừng mà ăn thịt,…
⇒ Thiên nhiên đẹp nhưng cũng đầy nguy hiểm
* Con người: cần cù, mưu trí, gan góc, can trường, lạc quan, yêu đời, can trường, họ vượt lên gian khó, hiểm nguy bằng sức mạnh và tài trí của mình.
– Từng bị hùm tha sấu bắt.
– Từng ăn ong, rành địa thế như Tư Hoạch.
– Những gã trai lực lưỡng từng gài bẫy cọp, ăn heo rừng.
– Ông Năm hên bắt sấu lành nghề chỉ bằng hai tay không…
⇒ Con người mang lại một sức sống mới cho vùng rừng hoang hóa nơi đất mũi Cà Mau.
Câu 2 (trang 55 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
* Tính cách, tài nghệ của nhân vật Năm Hên:
– Ông nổi tiếng là một người thợ già nhưng lại có tài bắt cá sấu, ông đã bắt sấu ở Kiên Giang và đặc biệt là ông bắt sấu bằng tay không.
– Ông tình nguyện bơi xuống đến bắt sấu hộ nhân dân làng Khánh Lân trước hết là để trả thù cho nhân dân sau là trả thù cho anh trai đã bị sấu ăn thịt.
⇒ Ông Năm Hên – một con người sống rất tình nghĩa.
– Ông đi bắt sấu không giống như những người khác. Ông không cần đông người mà chỉ cần một người chỉ đường cho ông tới, một bó nhang thơm và một hũ rượu. Nhang là để tưởng niệm những người đã bị sấu ăn thịt còn rượu là để giúp cho ông có khí thế hơn.
– Cuộc bắt sấu tài tình của ông:
+ Đầu tiên ông đào rãnh sau đó đốt lửa dẫn dụ cá sấu lên bờ.
+ Chặn sấu lại và khóa miệng chúng bằng một khúc xốp làm cho hàm răng sắc nhọn của chúng bị cô lập không mở ra được.
+ Sau đó ông Năm Hên mạnh mẽ dùng mác khoét lưng cá sấu để cắt gân đuôi trói hai chân sau và bắt chúng về một cách dễ dàng.
⇒ Ông Năm Hên là một người anh hùng dũng cảm mưu trí và giàu kinh nghiệm nhưng ông vẫn rất khiêm tốn.
* Bài hát của ông Năm Hên nghe thật bi ai, rùng rợn tưởng nhớ linh hồn của những nạn nhân xấu số bị cá sấu bắt, chết một cách oan ức, trong đó có người anh ruột của ông. Bài hát nói về cuộc sống gian khổ, khắc nghiệt của những người dân mở đất đến miền cực Nam, mong giải oan cho họ.
Câu 3 (trang 55 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Nghệ thuật kể chuyện, sử dụng ngôn ngữ của Sơn Nam trong tác phẩm đã đạt được những thành công độc đáo:
– Kể chuyện hấp dẫn, chuyện đơn giản mà li kì, rất thu hút và dễ nhớ.
– Ngôn ngữ giản dị, sử dụng những phương ngữ Nam Bộ
⇒ phong vị Nam Bộ đậm đà.
Câu 4 (trang 55 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Bắt sấu rừng U Minh Hạ không chỉ đem đến cho người đọc những cảm giác khám phá đầy say mê, lí thú, mở ra những điều bí ẩn, độc đáo của thiên nhiên, con người vùng cực nam của tổ quốc. Người dân cần cù, tài trí, yêu đời trong cuộc đấu tranh sinh tồn và mở mang, xây dựng quê hương, đất nước. Những người dân Nam Bộ kiên trung bất khuất gan góc mạnh mẽ đấu trọi lại thiên nhiên để sống. Họ là những người sống giàu tình thường.