Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Truyện Lục Vân Tiên)
1. Theo em, cốt truyện Truyện Lục Vân Tiên xoay quanh cuộc xung đột gì thường xảy ra trong xã hội phong kiến ?
A – Tình yêu và lễ giáo phong kiến
B – Chữ tài và chữ mệnh
C – Cái thiện và cái ác
D – Phe trung thần và phe gian thần
Trả lời:
– Mục đích của bài tập : giúp em nắm được cốt truyện, tìm hiểu sâu thêm một số vấn đề cốt lõi của tác phẩm.
– Trước khi quyết định sự lựa chọn của mình, em cần tìm hiểu một số vấn đề sau :
+ Nhân vật chính trong truyện là những ai ? Họ thuộc loại người nào trong xã hội ? (Người tài hoa xuất chúng, nhan sắc siêu phàm ? Người hiền đức ? Tài tử – giai nhân ? Bề tôi trung thành ?)
+ Những trắc trở trên đường đời của họ là do những nguyên nhân nào ?
Trên cơ sở đó, em đưa ra sự lựa chọn của mình và giải thích lí do.
2. Hãy tìm những chi tiết giống nhau và khác nhau giữa tiểu sử tác giả với cuộc đời nhân vật chính Lục Vân Tiên. Qua đó, em có suy nghĩ gì về những điều tâm huyết mà Nguyễn Đình Chiểu muốn gửi gắm ở nhân vật yêu quý của mình ?
Trả lời:
– Mục đích của bài tập : giúp em ôn bài, nhớ được những kiến thức cơ bản về tác giả và tác phẩm, hiểu sâu thêm cảm hứng chủ đạo của tác giả.
– Giải bài tập này, em cần lưu ý những điểm sau :
+ Viết Truyện Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu không nhằm mục đích viết một thiên tự truyện mà nhằm đề cao đạo lí nhân nghĩa. Do đó, bên cạnh những chi tiết trùng hợp giữa cuộc đời mình với nhân vật chính còn có những điều khác biệt cơ bản. Hãy tìm những yếu tố trùng hợp và khác biệt đó.
+ Sự khác biệt là ở tính chất lí tưởng và kết cục tốt đẹp trong cuộc đời Lục Vân Tiên so với cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu thể hiện lí tưởng thẩm mĩ, khát vọng cháy bỏng của tác giả. Em hãy trình bày những điều cảm nhận của mình.
3. Nhân vật Lục Vân Tiên là một trong những nhân vật thể hiện lí tưởng thẩm mĩ về con người trong cuộc sống đương thời của Nguyễn Đình Chiểu. Qua đoạn trích, em cảm nhận được những điều gì về mẫu người lí tưởng đó ?
Trả lời:
Trước hết, nên tìm hiểu xem hiện thực xã hội đương thời được phản ánh qua tác phẩm (cụ thể là qua đoạn trích) như thế nào ? Trong xã hội đó, cuộc sống, số phận của con người ra sao ? Một nhà nho thương dân như Nguyễn Đình Chiểu sẽ mong muốn điều gì ?.
– Phân tích nhân vật Lục Vân Tiên trong đoạn trích : về tài, về đức, về cách hành xử đối với những “chuyện bất bằng” trong xã hội. Từ đó, có thể giải thích vì sao nhân vật vừa ra đời đã được nhân dân đương thời đón nhận nồng nhiệt và truyền tụng rộng rãi như vậy.
4. Hành động đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga của Lục Vân Tiên thể hiện một nét đẹp trong tính cách của con người đất Nam Kì lục tỉnh. Theo em, đó là tính cách gì ? Dựa vào đoạn trích, hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày những điều cảm nhận của em về nét tính cách ấy.
Trả lời:
Chú ý một số nét tính cách của người Nam Bộ được thể hiện ở nhân vật Lục Vân Tiên trong đoạn trích : đề cao đạo nghĩa, sẵn sàng hành động vì nghĩa, thẳng thắn, bộc trực. Để hiểu thêm về tính cách Nam Bộ, em có thể tham khảo ý kiến của Giáo sư Trần Văn Giàu trong bài viết Vì sao tôi thích đọc Nguyễn Đình Chiểu:
“… Có thể nói rằng trải sóng gió, vượt núi đèo, người Việt cực Nam dường như đã bỏ lại đằng sau mình những cái gì quá nặng nề, quá ràng buộc của Nho giáo. Tính tình người dân đơn giản, thẳng thắn, có khi nguyên thuỷ.
… Tất cả các nhân vật này đã tròn thì ra tròn, đã vuông thì ra vuông, dứt khoát, rõ ràng như rựa chém đất, không lắt léo khó hiểu, có thể nói là không suy nghĩ lâu, không tính toán kĩ.”
(Theo Nguyễn Đình Chiểu,
tấm gương yêu nước và lao động nghệ thuật,
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1973)