Top 7 Bài văn Nghị luận xã hội về văn hóa đọc trong xã hội hiện nay hay nhất

Ai cũng biết sách là nguồn tri thức vô tận và vô giá được tích lũy từ hàng ngàn đời nay của nhân loại. Ai cũng biết sách là thành quả lao động của bao con người muôn đời khao khát được trao lại cho thế hệ hôm nay và mai sau nữa những tri thức quý báu, những đúc rút quy luật ngàn đời được đánh đổi bằng bao trải nghiệm mồ hôi, xương máu và bao trăn trở theo nhịp năm tháng… Và ai cũng biết sách chỉ thực sự làm tròn sứ mệnh của mình khi nó được tiếp nhận và tiếp thu một cách có văn hóa…

Đã có nhiều định nghĩa khác nhau về văn hoá đọc sách. Tuy nhiên, dù hiểu theo cách nào thì cũng cần thấy các yếu tố: thói quen đọc sách, cách lựa chọn sách và kỹ năng đọc có vai trò quan trọng để tạo thành văn hoá đọc. Thế nhưng không ít người hôm nay không có thói quen đọc sách. Họ “để dành” việc đọc sách ấy cho những người trí thức, các nhà văn, nhà khoa học… Hoặc số khác đọc một cách qua loa, những trang sách cứ thế lật đi mà đầu vẫn trống rỗng. Sách có rất nhiều mà không ít người không biết chọn đúng sách để đọc và tìm hiểu. Một số lại chọn đọc sách theo phong trào, không phải do đam mê, không có một chút hiểu biết gì về nội dung cuốn sách mình đang chuẩn bị đọc, cho nên dễ chọn nhầm sách vô thưởng vô phạt, sách có nội dung thiếu văn hoá, không lành mạnh. Vậy nên mới có một nghịch lí trong giới trẻ Việt Nam hiện nay là truyện ngôn tình bán chạy hơn, phổ biến hơn cả những cuốn sách được trao giải Nobel.

Một xã hội hiện đại đang phát triển, một thế giới của những con người trong thế kỉ bùng nổ công nghệ thông tin đang dần nâng cao nhu cầu hưởng thụ và an nhàn hóa của con người. Cần thứ gì, hầu như bạn đều có thể vịn vào mạng Internet để tìm cho mình! Phải chăng ai đó trong số chúng ta đã từng mặc định cho mình một quan niệm rằng mạng Internet chính là một cuốn “Bách khoa toàn thư” khổng lồ đầy tiện lợi? Và truyền hình, các phương tiện nghe nhìn ngày càng đa dạng, hấp dẫn. Ai đó đã từng cho rằng, truyền hình và các phương tiện nghe nhìn có thể thay thế sách. Có phải vì thế mà sách đã dần mất đi vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của con người thời đại nay? Bên cạnh đó, người ta mải mê xoay vần chính mình trong bộn bề công việc để kiếm được nhiều tiền nhất có thể.

Có lẽ nhiều người cũng vì thế mà quên đi cái chuyện gọi là “văn hóa đọc sách”. Nhưng dường như không phải thế. Nhà văn hóa Hữu Ngọc có lần băn khoăn: Thế kỷ XXI liệu có cần đến thơ nữa không? Đến văn hóa đọc nữa không? Và ông tự trả lời rằng: Có, dù cho ca nhạc trữ tình có làm được ít phần việc của thơ ca thì thơ ca vẫn sẽ mãi mãi được người đời ưa chuộng. Còn đối với văn hóa đọc thì ông khẳng định: Bản thân hình ảnh thì thoảng qua, từ ngữ mới đọng lại lâu bền. Phải, chỉ có đọc sách chúng ta mới có thể ghi nhớ lâu dài những thông tin, tri thức trong hành trình tích lũy của mình! Chúng ta không thể phủ nhận những lợi ích kì diệu của mạng internet, của các phương tiện nghe nhìn. Song cũng phải nhìn nhận lại ở chiều thứ hai của nó khi chúng ta quá phụ thuộc trở thành lệ thuộc. Tích tắc là có thông tin cần tìm, nhưng khi cần xong lại cũng có thể quên ngay trong tích tắc. Có thể nghe, nhìn một cách trực quan nhưng lại hạn chế khả năng liên tưởng, tưởng tượng. Tìm trong sách, ta còn thấy cả tâm hồn người nghệ sĩ, hồn dân tộc và cả chính nỗi lòng chúng ta. Và thật đáng quý biết bao khi vẫn còn có những người đọc sách bằng tất cả đam mê, khao khát tìm hiểu và khám phá tri thức vĩ đại của loài người, những cuốn sách dường như là một phần tất yếu trong cuộc sống của họ. Thật may mắn thay khi những cuốn sách quý có thể tìm được những người bạn tâm giao cho mình! Lại có những người cần mẫn đi góp những cuốn sách để xây dựng thư viện cho các em thiếu nhi. Đó là gì nếu không phải là truyền niềm đam mê của mình đến cho người khác?

Đọc sách với tôi cũng là cả một nghệ thuật, là một quá trình thường thức thẩm mĩ. Phải biết chọn sách mà đọc. Vấn đề này không mới nhưng chưa bao giờ là cũ. Sách thì vô vàn nhưng cũng không ít sách vô bổ, thậm chí có sách ảnh hưởng xấu đến người đọc. Đọc sách cũng đòi hỏi người đọc phải có sự tập trung cao độ, nắm bắt thông tin quan trọng nhanh, cần và đủ. Thật tuyệt diệu biết mấy khi vừa đọc sách, vừa nghe kèm một bản nhạc Baroque hay nhạc không lời. Những cuốn sách dày chúng ta có thể chia nhỏ ra thành từng phần để đọc, mỗi ngày một chút, vừa đọc vừa suy ngẫm…

Trong dòng chảy của lịch sử văn minh nhân loại, từ bao thế kỷ nay, ở nhiều nước đã xuất hiện thư viện và việc tổ chức đọc sách, báo cho các tầng lớp nhân dân. Ngày nay, với sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ thông tin, văn hóa đọc đã bị tác động không nhỏ, tích cực cũng nhiều mà tiêu cực cũng không ít. Một trong những vấn đề nổi lên là văn hóa đọc sách của giới trẻ – vấn đề đáng để chúng ta cùng suy nghĩ.

Chúng ta đều biết, trước khi có các phương tiện nghe nhìn, sách là con đường lớn nhất để con người tiếp cận thông tin, văn hóa, tri thức. Đọc sách là một trong những cách thức giúp con người thư giãn, tích lũy kiến thức, tăng cường khả năng tư duy. Thế nhưng hiện nay, hình như mọi người có vẻ thờ ơ, lãnh cảm với đọc sách, nhất là giới trẻ. Phải chăng họ nghĩ rất dễ dàng cặp nhật thông tin thông qua các phương tiện nghe nhìn hiện đại thì không cần tới sách nữa? Văn hóa đọc sách đang đứng trước cả cơ hội và thách thức. Cơ hội bởi mỗi chúng ta đều có thể tiếp cận khối lượng tri thức khổng lồ chỉ cần thông qua một thiết bị nghe nhìn đơn giản như chiếc điện thoại smartphone, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ làm mai một thói quen đọc sách truyền thống vốn có bởi sự lấn át của quá nhiều phương tiện nghe nhìn hấp dẫn. Vậy sẽ có tương lai nào cho văn hóa đọc sách trong kỷ nguyên số?

Khác với vài chục năm về trước, thị trường sách hiện nay vô cùng phong phú về nội dung cũng như hình thức. Chỉ có điều siêu thị sách thì vắng vẻ hơn, thư viện rất nhiều sách nhưng khách thì chỉ đếm trên đầu ngón tay. Vậy nhưng có nhiều cuốn sách được coi là “sách đen” xuất hiện trên thị trường vẫn được giới trẻ truyền tay nhau mải mê đọc. Rồi có những bạn trẻ lại cho rằng đọc sách giấy là lạc hậu. Sẽ là sai lầm khi đa số các bạn trẻ cho rằng bây giờ là thời đại công nghệ thông tin thì phải lên mạng đọc vừa nhanh, vừa dễ, vừa đỡ tốn kém. Các kênh truyền hình thì phát sóng 24/24, đầy ắp phim, ảnh đủ các thể loại, chỉ cần nhấp chuột rà qua các mạng là có thể khai thác được thông tin. Với thực trạng như thế, có lẽ mỗi chúng ta ai cũng băn khoăn cho văn hóa đọc hiện nay.

Internet có khối lượng thông tin phong phú, nhanh và cập nhật nhưng liệu đọc xong các bạn còn đọng lại trong đầu được bao nhiêu, hay chỉ như cơn gió thoảng qua? Bạn có thể nghiên cứu, “nhâm nhi” từng câu, từng chữ mà tác giả gửi gắm vào đó không? Đối với các nhà nghiên cứu khoa học, nhà văn, nhà báo, nhà giáo, sinh viên, học sinh… đọc sách vẫn là một công việc bắt buộc, thường xuyên mà nếu thiếu nó người ta rất khó có chuyên môn tốt, có khối lượng kiến thức đủ rộng để phục vụ công việc. Khi nói đến đọc sách, nhiều nhà văn cũng cho rằng, bản thân hình ảnh thì thoảng qua, chỉ từ ngữ mới đọng lại lâu bền.

Cũng bởi ít đọc, ít cập nhật thông tin qua sách báo, nên vốn văn chương của lớp trẻ bây giờ được đánh giá là hơi “cạn”. Những năm gần đây, sau mỗi đợt chấm thi tốt nghiệp trung học phổ thông và đại học lại rộ lên nhiều câu chuyện về những bài thi với câu văn ngô nghê, những cột mốc lịch sử bị sai lệch… đang gióng lên hồi chuông về văn hóa đọc của giới trẻ hiện nay.

Trong đời sống tinh thần của mỗi chúng ta, sách đóng vai trò rất quan trọng. Sách được coi là chiếc chìa khóa vạn năng mở cửa lâu đài trí tuệ và tâm hồn con người; là người thầy thắp sáng trong ta nguồn tri thức vô biên, dạy chúng ta biết sống và biết hy sinh. Có thể nói, sách chính là người bạn tâm giao chia sẻ mọi nỗi vui, buồn sâu kín của mỗi con người. Đọc sách từ lâu đã trở thành một nhu cầu cần thiết của xã hội loài người trên thế giới.

Thời đại thông tin ngày nay dạy chúng ta phải biết tận dụng cơ hội để nâng cao kiến thức và kỹ năng, phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người. Sách là nguồn tri thức quý giá mà nhân loại đã trao tặng cho bạn. Nếu như bạn là người không có thói quen đọc sách hằng ngày thì có lẽ bạn đã bỏ qua nhiều lợi ích của việc đọc sách. Thiết nghĩ, mỗi chúng ta nên đọc sách và chọn sách là bạn đồng hành trên con đường hướng đến thành công của mình.

Tùy theo nhu cầu công việc của mỗi người, chúng ta hãy lựa chọn cách đọc và khai thác thông tin phù hợp, không vì quá lệ thuộc công nghệ thông tin mà xa rời văn hóa đọc truyền thống. Hãy biết tranh thủ thời cơ của công nghệ thông tin để khai thác những nội dung mong muốn, cùng phối hợp hài hòa với đọc sách truyền thống chắc chắn sẽ mang lại cho mỗi chúng ta hiệu quả thiết thực cho cuộc sống và sự nghiệp.

Ngày nay với sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã tác động không nhỏ tới giới trẻ. Tích cực cũng nhiều mà tiêu cực cũng không ít. Một trong những vấn đề đó nổi lên là văn hóa đọc sách của giới trẻ hiện nay – Vấn đề đáng để chúng ta cùng suy nghĩ.

Bạn hiểu gì về văn hóa đọc? Văn hóa đọc ở đây chính là thái độ, là cách ứng xử của chúng ta với tri thức sách vở. Phải biết đọc sách sao cho hợp lý và bổ ích. Đọc sao cho hợp với quy luật tiếp cận tri thức (Theo nhà ngôn ngữ học Phạm Văn Tình).

Chúng ta đều biết trước khi có các phương tiện nghe nhìn, sách là con đường lớn nhất để con người tiếp cận thông tin, văn hóa, tri thức. Đọc sách là một trong những cách thức giúp con người thư giãn, tích lũy kiến thức, tăng cường khả năng tư duy. Thế nhưng giới trẻ ngày nay có vẻ thờ ơ, lãnh cảm với văn hóa đọc sách. Phải chăng họ nghĩ với những thông tin hiện đại họ không cần tới sách nữa? Nhà văn hóa Hữu Ngọc đã có một lần nêu câu hỏi: “Thế kỷ XXI liệu có cần đến thơ nữa không? Đến văn hóa đọc nữa không?” Và ông tự trả lời rằng: “có, dù cho ca nhạc trữ tình có làm được ít phần việc của thơ ca thì thơ ca vẫn sẽ mãi mãi được người đời ưa chuộng”. Còn đối với văn hóa đọc thì ông khẳng định: “bản thân hình ảnh thì thoảng qua, từ ngữ mới đọng lại lâu bền”.

Văn hóa đọc sách đang đứng trước một cơ hội và một nguy cơ. Cơ hội bởi mỗi người chúng ta đều được tiếp cận với một khối lượng tri thức khổng lồ. Nhưng nó lại tiềm ẩn một nguy cơ làm mai một thói quen đọc vốn có bởi sự lấn át của các phương tiện nghe nhìn quá nhiều, quá hấp dẫn. Vậy sẽ có tương lai nào cho văn hóa đọc sách trong thời đại bùng nổ thông tin?

Khác với vài chục năm về trước, thị trường sách hiện nay vô cùng phong phú về nội dung cũng như hình thức. Giới trẻ ngày nay lười đọc hay họ không biết chọn sách? Có những bạn chạy theo phong trào để đọc sách. Có một thời gian những cuốn sách như “mãi mãi tuổi 20”, “Lê Vân yêu và sống” làm mưa gió trên thị trường. Rồi có khi họ đọc theo mốt: “Thế Giới Phẳng” là tên một cuốn sách rất thành công của nhà kinh tế- xã hội học Thomas Friedman. Cuốn sách trình bày những quan điểm mới lạ đối với bạn đọc trong nước về xu thế toàn cầu hóa, “Thế Giới Phẳng” không phải là một cuốn sách dễ đọc, phần lớn người đọc không hiểu hết tư tưởng của tác giả. Thế là dù không thích, không hiểu nhưng các bạn trẻ vẫn chạy đi mua những cuốn sách mà mọi người vẫn đọc để mình không trở thành người lạc hậu. Đó là chưa kể tới việc hiện nay thị trường sách vô cùng phong phú về nội dung và hình thức, có nhiều sách được coi là “sách đen” vẫn được giới trẻ truyền tay nhau đọc hăng say. Thật đáng lo ngại! Rồi có những bạn trẻ lại cho rằng đọc sách là lạc hậu – Đây là thời đại công nghệ thông tin thì phải lên mạng đọc vừa nhanh, vừa dễ, vừa đỡ tốn kém. Xin thưa đây là lối suy nghĩ sai lầm. Internet có khối lượng thông tin phong phú, nhanh và cập nhật nhưng liệu các bạn đọc xong còn đọng lại trong đầu được bao nhiêu? Bạn có thể “gặm nhấm”, “nhâm nhi” từng câu văn, từng linh hồn mà tác giả gửi gắm vào đó không?

Với thực trạng như thế, mỗi chúng ta ai không phải suy nghĩ nhìn nhận lại chính bản thân mình? Văn hóa đọc đã xuống cấp tới mức báo động chưa? Có thể chưa đến “đèn đỏ” nhưng đèn vàng đã cảnh báo một nguy cơ có thể đến. Đó là việc thiếu nghiêm túc trong việc đọc, không thấy rõ được vai trò quan trọng của đọc sách. Thời đại thông tin dạy chúng ta phải biết tận dụng cơ hội và nắm bắt thời cơ. Vì vậy các bạn hãy tự tìm và trau dồi cho mình một thói quen đọc nhé.

Ở các quốc gia tiên tiến trên thế giới, văn hóa đọc sách rất được coi trọng và chú ý phát triển. Chính văn hóa này đã giúp họ nâng cao dân trí và góp phần tạo nên sự phồn vinh trong xã hội. Còn ở Việt Nam, mặc dù trong những năm gần đây số lượng nhà xuất bản, số đầu sách được đưa ra thị trường tăng rất nhanh và nước ta cũng đã cơ bản hoàn thành công tác xóa mù chữ nhưng văn hóa đọc sách ở nước ta vẫn chưa phát triển tương xứng. Điều đáng lo ngại là lượng độc giả, đặc biệt là độc giả trẻ, lại có chiều hướng giảm. Bàn về vấn đề đọc sách của thanh niên hiện nay, giáo sư Chu Hảo – Giám đốc nhà xuất bản Tri Thức đưa ra nhận xét: “Nói văn hóa đọc lâm nguy cũng hơi quá, nhưng đáng báo động”

Trước khi đi vào thực trạng văn hóa đọc của thanh niên nước ta, chúng ta cần phải trả lời được câu hỏi : văn hóa đọc là gì? Văn hóa đọc bắt nguồn từ việc đọc sách nhưng không đơn thuần là việc đọc sách. Thật vậy, từ việc đọc sách thường xuyên, ta có được thói quen đọc sách và thói quen có ích này dần nhân rộng trong xã hội, trở thành một nét đẹp. Trong quá trình hình thành và phát triển nét đẹp ấy, ta dần luyện tập được thêm ứng xử đọc, giá trị đọc và chuẩn mực đọc. Với ứng xử đọc là cách ta nhìn nhận tri thức từ sách vở. Giá trị đọc là khả năng ta đãi được những hạt vàng trong các trang sách. Chuẩn mực đọc là cái thước đo để xác định một cuốn sách, một tài liệu là đáng để chúng ta bỏ thời gian đọc hay không. Tất cả các nhân tố ấy hợp lại tạo nên một văn hóa mà ta gọi là văn hóa đọc.

Ở đâu có văn hóa đọc thì ở đó có một xã hội văn minh. Với mục tiêu xây dựng một xã hội như thế, đáng lẽ ra Việt Nam phải có một nền văn hóa đọc phát triển. Nhưng thực tế cho thấy văn hóa đọc của giới trẻ tại Việt Nam lại đang đi theo một xu hướng đáng lo ngại. Cụ thể, ngày nay giới trẻ có quá nhiều phương tiện truyền thông – giải trí như mạng xã hội, ti vi, phim ảnh, trò chơi điện tử, … Những thú vui vô bổ này chiếm phần lớn thời gian của những người trẻ đồng thời khiến họ không mấy mặn mà với việc cầm trên tay những cuốn sách chi chít toàn chữ với chữ để đọc. Một số thanh niên khác cũng có đọc sách nhưng chủ yếu lại chìm đắm trong truyện tranh hoặc những câu chuyện diễm tình sướt mướt không đem lại bất kì lợi ích giáo dục nào. Số này đọc sách vì mục đích giải trí là nhiều chứ ít quan tâm đến việc bổ sung, cập nhật tri thức qua sách. Dầu vậy, ta cũng không nên vì những “con sâu” ấy mà đánh giá cả một thế hệ theo kiểu “vơ đũa cả nắm” bởi hiện nay cũng có một bộ phận không nhỏ các thanh niên đam mê đọc sách và tâm huyết xây dựng nhiều dự án nhằm phổ biến văn hóa đọc sách trong cộng đồng. Tiêu biểu là Book Box, một mô hình “trạm chờ” cho sách với tinh thần “hãy lấy một quyển sách và để lại một quyển khác”, hay “người nghiện sách”, một dự án phát triển một trang web cho phép người yêu sách đọc, đăng những bài phê bình, bài giới thiệu sách cho mọi người.

Dù không đến mức “lâm nguy” nhưng hiện trạng của văn hóa đọc sách cũng đã ở mức “báo động”. Do đó ta cần phải đào sâu hơn nữa vào vấn đề này để tìm ra nguyên nhân, từ đó mới có biện pháp khắc phục đúng đắn. Nguyên nhân đầu tiên chính là nhận thức kém về tầm quan trọng của văn hóa đọc sách. Thể hiện ở việc nhiều bậc phụ huynh khi thấy con mình cầm sách để đọc thì lập tức nạt và bắt chúng dành thời gian ấy để làm “học” mà không nhận ra rằng đọc sách là một trong những cách học hiệu quả nhất. Thứ hai, tình trạng văn hóa đọc trở nên đáng lo ngại như hiện nay là vì giáo dục chưa hiệu quả. Nhà trường tập trung quá nhiều vào việc nhồi nhét kiến thức cho học sinh một cách thụ động, khuôn mẫu và việc đề cao điểm số đã khiến các em không mấy thiết tha với sách bởi dù đọc nhiều cuốn sách bổ ích hay không đọc cuốn nào thì cũng chẳng có ai ghi nhận. Chịu trách nhiệm to lớn hơn hết là việc giáo dục trong gia đình còn quá yếu kém bắt nguồn từ sự thiếu nhận thức và tâm lý thực dụng của các bậc làm cha làm mẹ. Họ cho con cái tiếp xúc với các sản phẩm công nghệ từ quá sớm thay vì cho các em tiếp cận với sách – vốn kiến thức vô tận của con người. Mà một khi hạt giống của văn hóa không được gieo, không được ươm mầm thì sẽ khó có thể nào đơm hoa kết trái được. Cuối cùng là nguyên nhân thứ ba: sự hạn chế về thời gian của giới trẻ. Hiện nay, thanh niên, đặc biệt là học sinh đã trở thành một cái “máy học”. Các em học từ sáng tới chiều ở trường, rồi tối đến lại phải tất bật ‘chạy sô’ đi học thêm cô này thầy nọ, chưa kể một lượng thời gian không nhỏ để các em hoàn thành núi bài tập về nhà. Với thời khóa biểu như thế này thì du gia đình, nhà trường và xã hội có hô hào cỡ nào thì cũng chẳng mấy em có đủ sức lực và thời gian mà dành ra cho đọc sách.

Hiểu được những nguyên nhân trên, ta có thể đưa ra ba biện pháp để khắc phục vấn. Trước hết ta cần giúp mọi người nhận thức được vai trò quan trọng của văn hóa đọc. Đó là văn hóa đọc chính là cầu nối để chúng ta đến với kho tàng tri thức của nhân loại. Qua đó, mỗi chúng ta tự giúp mình hoàn thiện bản thân hơn cả về trí tuệ lẫn đạo đức. Kế đến, cần phải xây dựng văn hóa đọc bắt đầu từ mỗi gia đình. Các bậc phụ huynh nên khuyến khích con em mình đọc sách bằng việc tham gia đọc sách, tranh luận về sách cùng các em, đưa các em đến các thư viện và hưởng ứng các phong trào nhân rộng văn hóa đọc. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng: gia đình, nhà trường và xã hội cần cổ vũ giới trẻ sáng tạo và hưởng ứng các dự án sách, thư viện cộng đồng để chúng ta có nhiều hơn nữa những Book Box hay Bookaholic. Đồng thời, giúp các em học sinh, sinh viên giảm bớt gánh nặng bài vở, điểm số để các em có thời gian dành cho đọc sách. Có như vậy thì văn hóa đọc ở nước ta mới thêm phát triển và văn minh.

Gia đình và các bậc chức trách có nhiệm vụ lớn lao trong việc thay đổi hiện trạng văn hóa đọc ở nước ta là vậy. Tuy nhiên, là thanh niên, học sinh chúng ta cũng có thể góp phần quan trọng không kém trong công cuộc đó bằng nhiều hình thức. Chúng ta có thể tham gia lập ra các nhóm, câu lạc bộ sách để có nơi chia sẻ những nhận xét, ý kiến cũng như hỏi đáp những thắc mắc khi đọc sách. Đó cũng có thể là việc ủng hộ sách vở cho các tủ sách thiếu nhi hoặc những bạn có hoàn cảnh khó khăn hơn, chăm chỉ đến đọc sách ở các thư viện hay đơn giản là đọc sách cho em trai, em gái của mình trước khi đi ngủ. Chỉ những việc làm tưởng chừng như vô cùng nhỏ bé thế thôi nhưng lại rất đáng quý và cần thiết.

Việt Nam đang trong quá trình phấn đấu để vươn lên thành một quốc gia giàu mạnh, dân trí tiến bộ. Mà một đất nước chỉ thực sự đạt đến trình độ đó khi văn hóa đọc của họ phát triển. Vì vậy, mỗi người trong chúng ta, đặc biệt là thế hệ thanh niên hiện nay, hãy chung tay hành động. Những hành động dù là nhỏ bé nhất cũng sẽ tạo ra những thay đổi lớn, không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mỗi người chúng ta mà còn tác động đến xu hướng của một nét văn hóa đẹp: văn hóa đọc.

Sách là một phương tiện dùng để ghi chép, lưu giữ và lưu truyền tri thức trong xã hội loài người. Sách đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tri thức. Mỗi quyển sách là một động lực phát triển văn minh xã hội. Ngày nay, do nền công nghệ thông tin phát triển mạnh, sách đã bị xem thường. Xu hướng toàn cầu hóa diễn ra ồ ạt, khiến cho học sinh ngày nay không chịu đọc sách. Một thực tế cần phải xác nhận là học sinh ngày nay không còn yêu mến sách nữa. Việc đọc sách của học sinh vì thế cũng rất hạn chế.

Trước sự phát triển của cuộc sống, con người nguyên thủy nhận thức rõ tầm quan trọng của tri thức. Họ tìm cách lưu giữ những thông tin mình đã nhận thức được để lại cho các thế hệ sau. Và sách đã ra đời. Có thể nói từ khi có sách thì nền văn minh của loài người mới được xác thực.

Hình thức ban đầu của sách là những hình khắc và kí tự lên vách đá, mai rùa, xương thú. Rồi đến thời kì viết chữ lên thẻ tre, thẻ trúc, lên tấm vải. Cuối cùng là viết hoặc in lên trang giấy và đóng thành tập. Trải qua thời gian, hình thức của sách không ngừng thay đổi. Càng thay đổi, sách ngày càng tiện lợi, dễ sử dụng và bảo quản hơn. Trước đây, sách là phương tiện chính để học tập, giáo dục và phổ biến tri thức trong xã hội. Ngày nay, nhờ các thành tựu của nền khoa học kĩ thuật, các phương tiện truyền thông và thiết bị điện tử gần như đã thay thế vai trò của sách. Con người đã tiến hành ghi chép và lưu trữ tri thức vào các bộ nhớ điện tử. Đồng thời phổ biến nó bằng các định dạng thông qua các ứng dụng điện tử. Người đọc có thể tiếp cận nguồn tri thức mà không cần phải giở từng trang sách. Công cụ tìm kiếm của Google là một minh chứng rõ ràng cho hình thức này. Bộ lưu trữ điện tử sẽ là hình thức của sách ở tương lai. Có hai hình thức sách cùng tồn tại song song ở nước ta là sách giấy và sách điện tử. Ngoài ra, còn có các ứng dụng cung cấp tri thức một cách phong phú, khá đầy đủ. Sách điện tử luôn tạo được sự tiện lợi và hứng thú cho người đọc.

Theo khảo sát của các tổ chức thế giới, tỉ lệ người đọc sách tại nước ta còn khá cao. Tuy nhiên, ở lứa tuổi học sinh, tỉ lệ này lại khá thấp. Đó cũng là thực trạng chung của các nước trên thế giới. Học sinh Việt Nam ngày nay không có hứng thú đọc sách. Ngoài những quyển sách bắt buộc phải đọc học sinh ít quan tâm đến sách khác. Học sinh thường hay đọc các loại truyện tranh có nội dung nhảm nhí, vô bổ mà ít tìm đến các loại sách khoa học. Những quyển sách văn học tuổi teen với nội dung dễ dãi thường được học sinh lựa chọn đọc. Còn sách lịch sử, sách địa lí, sách khoa học gần như không nằm trong danh mục lựa chọn.

Việc học sinh không muốn đọc những quyển sách có nội dung nghiên cứu khoa học, học thuật, nghệ thuật,… xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Bởi đó là lĩnh vực khó, đòi hỏi nhiều công sức. Kéo theo đó là những hậu quả lớn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của con người và xã hội.

Có nhiều nguyên nhân khiến học sinh không còn hứng thú đọc sách. Trước hết, là phải nói đến sự phát triển của công nghệ thông tin. Công nghệ điện tử số làm cho hình thức và phương thức đọc sách có nhiều thay đổi. Việc đọc sách ngày nay không nhất thiết là đọc trang sách in hay ngồi trong phòng. Học sinh có thể đọc trang sách điện tử bất cứ lúc nào và bất cứ đâu. Sự phát triển rầm rộ của các ngành công nghệ giải trí với những chương trình mới lạ, đặc sắc thu hút học sinh theo dõi. Từ đó học sinh lơ là việc đọc sách. Thật không thể nào kể hết được các kênh truyền hình giải trí đang được phát sóng hiện nay. Ngoài những kênh phim truyện còn có những chương trình trực tiếp. Các chương trình này tương tác thực tế, sống động vô cùng. Sự phát triển của các phương tiện truyền thông tạo điều kiện cho học sinh dễ dàng tiếp cận với văn bản điện tử hơn. Học sinh hoặc chơi game, hoặc giải trí tầm thường. Từ đó không còn hứng thú với sách. Việc đọc sách trở nên nhàm chán, không còn hấp dẫn nữa. Học sinh ngày nay với lối sống dễ dãi, yêu thích những thứ tầm thường có tính thuần giải trí như game, facebook, fan cuồng thần tượng, phim kinh dị, và các ấn phẩm có nội dung đồi trụy, phản cảm… Việc tiếp cận và say mê nguồn thông tin này khiến học sinh suy đồi đạo đức, trở nên lười biếng trong học tập, mất dần các thói quen bổ ích. Chẳng hạn như là việc đọc sách hằng ngày. Gia đình, nhà trường và xã hội thiếu quan tâm đến việc phát triển tâm hồn và năng lực trí tuệ cho học sinh. Phụ huynh vì bận rộn với công việc mà không quan tâm khuyến khích con cái đọc sách. Nhà trường không có kế hoạch đọc sách, hay không gian đọc sách cho học sinh. Xã hội không có chương trình khuyến khích, cổ động việc đọc sách trong toàn dân để nâng cao dân trí. Và dường như, khôi phục thói quen đọc sách trong toàn dân chỉ nằm trên khẩu hiệu. Các nhà xuất bản chạy theo lợi nhuận, không chịu đầu tư vào chất lượng và số đầu sách mới. Trên kệ sách hầu như chỉ thấy các tác phẩm quen thuộc được chỉnh sửa bìa sách cho khác đi mà ít thấy những tác phẩm mới có giá trị, thực sự mang lại lợi ích cho người đọc. Việc kiểm soát của các cơ quan chức năng chưa thật sự chặt chẽ và nghiêm khắc khiến cho sách giả, sách kém chất lượng tràn lan trên thị trường làm mất niềm tin ở người đọc.

Tình trạng học sinh ngày nay ít đọc sách đã gây ra những hậu quả lớn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của con người và ổn định trật tự xã hội. Học sinh không muốn đọc sách khiến cho việc học tập cũng trở nên khó khăn, tri thức hết sức hạn chế, hiểu biết hạn hẹp. Một hậu quả dễ thấy nhất là học sinh ngày nay có năng lực đọc rất kém, viết sai chính tả nhiều, không phân biệt được lỗi phát âm và diễn đạt vụng về, thô lỗ. Không đọc sách làm cho tâm hồn học sinh khô héo, thiếu cảm xúc và những rung động chân thành. Học sinh ngày càng trở nên cộc cằn, ăn nói tục tĩu, ứng xử thiếu lịch sự, thường vô lễ với thầy cô và người lớn. Việc ít đọc sách khiến học sinh không biết cảm thông, chia sẻ hay yêu thương; không biết tự kiềm chế bản thân làm nảy sinh ngày càng nhiều các vụ bạo lực xảy ra trong học đường. Không những ít đọc hoặc không đọc sách, thiếu sự tôn trọng đối với sách, nhiều học sinh còn tỏ ra xem thường sách, có hành vi hủy hoại sách. Những người như thế thật đáng chê trách. Nhà trường, gia đình và xã hội cần có những giải pháp và hành động thiết thực để nâng cao năng lực và đam mê đọc sách cho học sinh. Điều đó là rất cần thiết bởi không đọc sách, học sinh không thể tiến bộ, tâm hồn sẽ khô kiệt, hiểu biết hạn hẹp, kĩ năng sống không phát triển được. Điều quan trọng nhất, không đọc sách sẽ không thể có được cuộc sống tâm hồn phong phú, không cảm nhận được cái đẹp và ý nghĩa trọn vẹn của cuộc sống này.

Đối với học sinh, trước hết, hãy chăm chỉ đọc sách mỗi ngày để phát triển trí tuệ và tâm hồn. Hãy quý trọng sách, giữ gìn và bảo vệ sách. Khuyến khích bạn bè, người thân cùng đọc sách. Tổ chức thảo luận, bàn luận về những quyển sách hay, ý nghĩa, có giá trị lớn lao. Vừa đọc sách vừa rèn luyện bản thân mình. Đối với gia đình, nhà trường, xã hội, cần dành nhiều sự quan tâm đối với việc bồi dưỡng tâm hồn và trí tuệ các em bằng những quyển sách hay, có nội dung trong sáng, lành mạnh. Khuyến khích và tổ chức đọc sách trong trường học và ngoài xã hội, tạo được phong trào đọc sách trong toàn dân.

Các cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ việc xuất bản và lưu hành các ấn phẩm sách, đảm bảo chất lượng, phục vụ tốt cho nhu cầu của người đọc hiện nay.

“Đọc sách hay cũng giống như trò chuyện với các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỉ đã trôi qua”. Đọc sách là thể hiện lòng biết ơn đối với người xưa và trách nhiệm đối với bản thân, gia đình và đất nước. Sách đối với con người như nước đối với cây cối. Không có nước, cây cối sẽ héo rũ. Không có sách, cuộc sống loài người sẽ buồn chán biết chừng nào. Bởi thế, hãy lựa chọn cho mình những quyển sách hay và đọc nó hằng ngày. Đó chính là con đường đúng đắn dẫn bước ta đến cánh cửa của tương lai.

Nhà văn Mark Twain đã từng nói: “Một người không đọc sách chẳng hơn gì một kẻ không biết đọc”. Rõ ràng, đọc sách để tiếp thi tri thức và làm giàu cho đầu óc của mình là một việc làm rất cần thiết. Tuy nhiên, ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của nền công nghệ điện tử, việc đọc sách cũng có nhiều thay đổi sâu sắc.

Văn hóa đọc sách là đọc sách một cách có văn hóa. Nói cách khác là ý thức đọc sách đúng đắn của con người. Văn hóa đọc đề cao tính nghệ thuật, nhu cầu thưởng thức văn hóa đích thực trong việc đọc sách. Bởi thế, nó vượt lên trên khái niệm đọc đơn thuần. Chưa bao giờ việc đọc sách và văn hóa đọc sách được người ta lo lắng và bàn luận nhiều như ngày nay. Thậm chí, đã có những cuộc hội thảo cấp quốc tế đưa ra nhiều con số và có những dự báo đáng lo ngại.

Việt Nam là một dân tộc yêu sách, yêu tri thức và luôn cầu tiến trên con đường tri thức. Thế nhưng ngày nay, văn hóa đọc của người Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ sa sút nghiêm trọng. Ngày càng có ít bạn trẻ thích đọc sách và càng có ít người viết sách. Họ thích giải trí trên các phương tiện nghe, nhìn hơn là cầm sách lên đọc.

Với sự phát triển như vũ bão của nền công nghiệp hiện đại, đặc biệt là ngành công nghệ thông tin, truyền thông, giải trí, các phương tiện nghe, nhìn (điện thoại, máy tính bảng, laptop,…) tỏ ra vượt trội và tính năng tiện dụng, hấp dẫn, có sức lôi cuốn mạnh mẽ hơn so với trang sách in. Việc chuyển từ đọc sách in sang đọc online là một xu thế tất yếu. Sách điện tử sẽ là hình thức của sách trong tương lai. Từ sự thay đổi về phương tiên, con người cũng thay đổi về sở thích và thói quen đọc sách. Họ thích sự giản đơn, nhanh chóng và tiện lợi.

Công nghệ in ấn phát triển mạnh mẽ. Kéo theo đó một số lượng đầu sách lớn ra đời. Nội dung sách cứ lặp đi, lặp lại theo hướng mô phỏng, thiếu hẳn sự sáng tạo vượt trội. Điều đó gây nên sự nhàm chán cho người đọc. Trong những năm gần đây, số lượng đầu sách mới xuất bản ở nước ta còn rất hạn chế. Mặc dù, chính phủ và nhiều tổ chức đoàn thể không ngừng khuyến khích viết sách qua các cuộc thi có giải thưởng song vẫn chưa thể khuấy động niềm đam mê sáng tác, nghiên cứu nghệ thuật của các cây bút.

Một số bạn trẻ sống hời hợt, tôn vinh những giá trị kém cỏi, khiến cho các văn hóa phẩm lệch lạc có xu hướng trỗi dậy. Chẳng hạn, nhiều người thích đọc truyện ngôn tình hơn là một tiểu thuyết đích thực. Không ít người chỉ thích đọc truyện phiêu lưu, trinh thám, kinh dị, sex,… khiến cho những kẻ in sách trái phép có cơ hội ăn nên làm ra. Văn hóa đọc vì thế mà bị suy thoái trầm trọng.

Sự định hướng về văn hóa đọc và xây dựng một văn hóa đọc lành mạnh, sáng tạo từ phía nhà nước cũng chưa thực sự đúng đắn. Việc quản lí văn hóa phẩm, bản quyền tác phẩm còn hết sức lỏng lẻo. Đặc biệt là việc kiểm soát các văn hóa phẩm đồi trụy chưa được quan tâm đúng mức. Sự lơ là của các cơ quan chức năng làm nảy sinh hiện tượng sao chép trái phép, ăn cắp bản quyền sản phẩm sáng tạo khiến cho người sáng tạo chán nản, không còn có động lực sáng tạo.

Đọc sách và xây dựng văn hóa đọc sách lành mạnh, hiệu quả và tiến bộ vẫn là một nhu cầu thiết yếu trong xã hội ngày nay. Chúng ta không chỉ đọc để thưởng thức vẻ đẹp của nghệ thuật mà còn làm giàu tri thức, đánh thức niềm rung cảm chân thiện ở mỗi con người.

Trước hết là việc lựa chọn sách để đọc. Chúng ta nên đọc nhiều loại sách thuộc các lĩnh vực khoa học, triết học, văn chương nghệ thuật, tủ sách học làm người,… Cũng cần tránh đọc những quyển sách có nội dung dễ dãi, tầm thường, nhảm nhí vừa mất thời gian lại vừa rất có hại cho tâm hồn.

Chúng ta cũng không thể đọc hết số đầu sách hiện có mà nên xác định trong cuộc đời mình chỉ cần đọc những quyển sách thực sự cần thiết mà thôi. Đọc sách cốt lấy tinh túy. Không tham lam đọc trăm nghìn quyển mà không nhớ gì về nó. Đọc sách nhất thiết phải đọc chậm rãi và nghiền ngẫm sâu sắc, tiếp nhận đầy đủ tinh hoa có trong sách. Từ tri thức tiếp nhận biến nó thành hành động hữu ích, góp phần phát triển bản thân, xã hội và thế giới. Đó mới là người viết đọc sách.

Trong cuộc sống vẫn còn rất nhiều người không muốn đọc sách. Họ không nhận thấy vai trò và lợi ích của sách đối với tinh thần. Thậm chí, họ còn tỏ ra xem thường sách vở và tri thức. Những hành động hủy diệt sách trong lịch sử khiến người ta đau lòng. Mặt khác, có nhiều người lại đọc sách không đúng cách. Họ đọc một cách vội vã. Họ muốn tỏ ra là người đọc nhiều. Tuy đọc trăm nghìn quyển sách nhưng còn đọng lại chẳng có bao nhiêu. Dù có thay đổi nhiều về hình thức và phương thức đọc thì sách vẫn là sản phẩm tinh thần kì diệu của con người. Đọc sách có văn hóa là một cách tích lũy tri thức hữu ích nhất.

Đọc sách là cách tốt nhất để di dưỡng tinh thần. Một xã hội tiến bộ phải là một xã hội biết quý trọng sách. Cần phải xây dựng một nền văn hóa đọc vững mạnh và khuyến khích toàn xã hội đọc sách. Một khi con người say mê đọc sách chắc chắn rằng tri thức sẽ phát triển, nhân tài sẽ xuất hiện, đất nước sẽ cường thịnh, phồn vinh.

Nhà mĩ học Chu Quang Tiềm đã từng nói: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”. Đọc sách hay cũng giống như trò chuyện với các bộ óc tuyệt vời nhất của những thế kỷ đã trôi qua, là thưởng thức những thành tựu của quá khứ. Thế nhưng, giới trẻ ngày nay lại lơ là việc đọc sách, xem thường sách, chú tâm vào những trò giải trí tầm thường và vô bổ, thậm chí là nguy hại. Hiện trạng ấy thật đáng lo ngại.

Đọc sách tiếp cận và tiếp nhận kiến thức có ở trong sách bằng cách cần mẫn đọc lấy nó. Thông qua sách vở, con người chiếm lĩnh tri thức trong cuộc sống, tự hoàn thiện bản thân, năng động và sáng tạo để thành công trong công việc và trong đời sống. Đọc sách là một hoạt động rất qua trọng trong cuộc sống con người. muốn có tri thức, nhất định phải dọc sách. Sống mà không chịu đọc sách là tự đánh mất cơ hội để thành công, đánh mất cơ hội sống một cuộc đời hạnh phúc. Nhất là đối với giới trẻ, việc đọc sách có thể mở ra cánh cửa bước tới tương lai.

Phần nhiều giới trẻ hiện nay tỏ ra xem thường sách. Họ có vẻ thờ ơ với việc đọc sách, chưa có thói quen đọc sách thực sự nghiêm túc và đúng đắn. Một số ít thì đọc theo phong trào hoặc đọc để khoe mẽ tri thức. Bởi thế, họ đọc sơ sài, chủ yếu là giải trí hoặc cho hết thời gian nhàm chán chứ chưa thực sự chú tâm. Trong việc đọc, giới trẻ cũng chưa có sự lựa chọn sách đúng đắn, chưa có mục đích rõ ràng, thiếu kế hoạch đọc sách cụ thể. Việc đọc sách trở nên chưa thật sự có ích. Một số lựa chọn có nội dung tầm thường, dung tục để đọc. Thói xấu, nội dung nguy hại nhanh chóng tiêm nhiễm vào đầu óc những tư tưởng thiếu trong sáng, lành mạnh. Rời bỏ sách, giới trẻ lao vào sống ảo với mạng xã hội, cùng những trò giải trí tầm thường, vô bổ và nguy hại.

Nhiều người cho rằng đọc sách thời nay là lạc hậu vì ở thời đại thông tin phát triển như vũ bão hiện nay, lên mạng đọc nhanh và dễ hơn. Từ đó, họ không mặn mà với sách giấy. Đó là một nhận thức sai lầm bởi thiết bị điện tử không những làm tổn hại sức khỏe của họ mà còn làm cho họ không thể chú tâm được. Từ đó khiến cho việc đọc kém hiệu quả.

Do giới trẻ chưa có nhận thức đúng đắn về vai trò và ý nghĩa của việc đọc sách đối với sự phát triển của mỗi con người. Đọc sách không chỉ là phương tiện để giải trí, không chỉ là con đường tiếp cận tri thức mà còn để tăng khả năng tư duy mở rộng tâm hồn, để hiểu mình, hiểu người, có kĩ năng sống tốt…

Người Việt vốn rất yêu sách, thích đọc sách. Thế nhưng, từ khi mạng xã hội ra đời, nền kinh tế phát triển, sản phẩm công nghệ len lỏi vào đời sống, giới trẻ ngày càng trở nên lười biếng hơn. Họ chưa có nhiều hành động để hình thành thói quen đọc sách. Trước sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các nhà quản lí chưa có giải pháp sàng lọc thông tin, các kênh truyền hình có đầy ắp phim ảnh, thông tin đầy mạng xã hội, lôi kéo giới trẻ. Sự nhộn nhịp của quán xá với bao trò chơi giải trí lôi cuốn làm người ta không có thời gian để ý đến việc đọc sách. Đời sống vật chất, tiện nghi đầy đủ khiến nhiều bạn trẻ ngày nay thích sống cuộc đời thụ hưởng hơn là cống hiến, sống hời hợt hơn là sâu sắc, vay mượn năng lực hơn là tự rèn luyện mình. Việc đọc sách khá mệt mỏi nên nhanh chóng làm họ bỏ cuộc và chuyển hướng. Do nền văn hóa xã hội xuống cấp cũng là nguyên nhân khiến nhiều bạn trẻ sao nhãng việc đọc. Xã hội đề cao vẻ đẹp hình thức hơn là vẻ đẹp tâm hồn khiến các bạn trẻ chỉ chạy theo hình thức bề ngoài hơn là tôn dưỡng vẻ đẹp nhân cách bên trong. Chính bởi hiện trạng ấy đã khiến cho giới trẻ ngày càng lười đọc, xem việc đọc là không hữu ích. Các bạn trẻ không hề biết rằng không chăm lo đọc sách là bỏ quên một hình thức thư giãn, giải trí bổ ích. Không đọc sách là đánh mất cơ hội mở rộng vốn hiểu biết, mất cơ hội tăng cường khả năng khả năng tư duy, mở rộng tầm hồn, kĩ năng sống và tự hoàn thiện bản thân.

Muốn các bạn trẻ đam mê và hình thành thói quen đọc sách, điều quan trọng nhất đó là tự thân các bạn trẻ phải nhận ra vai trò và tầm quan trọng của sách đối với con người, với xã hội và đất nước. Hãy nhớ rằng mỗi quyển sách dù dở tới đâu ta cũng có thể thu nhặt một vài điều hữu ích từ nó.

Người viết phải nghiêm túc trong sáng tạo của mình. Hãy viết nên những tác phẩm có giá trị lâu bền, tránh cách viết dễ dãi, hời hợt, có giá trị nhất thời. Các nhà xuất bản cần in những quyển sách hay, có giá trị lâu bền, không chạy theo xu thế, không vì mục đích lợi nhuận mà in ấn những quyển sách tầm thường. Bộ văn hóa và thông tin cần có nhiều hoạt động để tạo điều kiện cho thanh niên đến với việc đọc sách nhiều hơn mở tủ sách miễn phí ở nhiều nơi. Cần tổ chức ngày hội sách để giới thiệu những cuốn sách hay đến với người đọc, đặc biệt là giới trẻ. Giảm giá các đầu sách hay để kích thích mua và tạo cơ hội cho nhiều bạn trẻ có cơ hội tiếp cận với sách nhiều hơn nữa. Đưa phong trào đọc sách trở thành phong trào của toàn xã hội. Các bạn trẻ, ngay bây giờ hãy dành cho sách một tình yêu lớn bởi nó là nguồn tri thức. Chỉ có tri thức mới là con đường sống. Không đọc sách là tự đánh mất những phút giây thư giãn bổ ích nhất. Không đọc sách là sống vô ơn trước công sức của lớp lớp cha ông đã sáng tạo, gìn giữ và bồi đắp tri thức cho chúng ta. Không yêu sách là đi ngược lại tiến trình phát triển của loài người.

Đọc sách chính là chiếc chìa khóa vạn năng để mở cửa lâu đài trí tuệ và tâm hồn con người. Sách là người thầy thắp sáng trong ta nguồn tri thức vô biên, dạy ta biết sống đẹp, sống có ý nghĩa trong cuộc đời. Hãy biết yêu sách, chăm đọc sách và phát huy những giá trị từ sách để sách mãi là người bạn thân thiết của chúng ta. Nếu không đọc sách, dẫu có đi vạn dặm đường, cũng chẳng khác gì một người đưa thư.