Lâu lắm rồi mai chỉ có một loại mọc hoang dã nơi núi rừng vói dáng vẻ hoang sơ hết sức tự nhiên và độc đáo.
Dần dần cùng với sự thẩm định của thời gian cũng như những đòi hỏi thưởng ngoạn và gửi gắm tâm linh của con người, mai được người đời phát hiện và trân trọng nâng niu như những người bạn thân thiết, quý mến. Mai có rất nhiều loại khác nhau: Mai chiếu thụy, Phước Lộc mai, Hồng mai, Bạch mai, Cúc mai, Huyết mai… nhưng phổ biến nhất vẫn là Mai vàng và Bạch Mai. Mai dễ trồng và mọc khắp mọi nơi. Đặc biệt có một loài mai gọi là Mai tứ quý, cành lá sum sê, cánh lá màu xanh biếc nở hoa bốn mùa. Loại này cũng dễ trồng và phát triển khá nhanh.
Với dáng vẻ thật đơn sơ và mỏng manh, mai được người đời xếp trong những loại cây cảnh quý mà xưa nay ta vẫn thường thấy trong mảnh vườn bé nhỏ của mỗi gia đình. Người ta dễ trồng mai, chơi mai bất kể sang hèn, trí thức hay thường dân. Hơn 200 năm trước, đại thi hào Nguyễn Du đã ví mai như một người bạn: “Nghêu ngao vui thú yên hà, Mai là bạn củ hạc là người quen”. Không những Tết, thậm chí ngày thường ta vẫn thấy đây đó những gia đình đưa mai vào trong chậu đặt trang trọng giữa nhà đón hoa nở trong suốt mùa xuân.
Bác tôi là một người chơi cây cảnh đã gần 40 năm nay. Tết năm nào đến nhà, dù đói dù no, dù vui dù buồn cũng thấy bác tôi đặt trang trọng một chậu mai trắng giữa nền nhà. Bác bảo đấy là sở thích của ông tôi truyền lại. Ông yêu cái vẻ đẹp giản dị mà dịu dàng, ấm áp giữa ngày xuân của mai.
“Mai là bạn cũ”… không những thế mai còn được người đời coi là biểu tượng của tính trung thực, lịch lãm, cao cả và thuần khiết cùng với tùng, cúc, trúc.
Người đời thường nói, chỉ trong hoàn cảnh sống chết mới biết rõ đâu bạn thực, đâu là bạn giả. Tùng – trúc – mai cũng vậy, dù sống trong hoàn cảnh nào, dù là tuyết bay, núi lở hay đạn bom mưa gió bão bùng vẫn ngời ngời một sức sống âm thầm, dai dẳng. Trong khi đó ta thấy vạn vật xung quanh như vẫn đang chìm sâu trong giấc ngủ đông dài rét buốt, còn tùng, trúc, mai đã vội vàng dậy như chim én gọi xuân về. Một mùa xuân non tơ đầy ánh nắng. Mai rất dễ trồng nhưng cũng thật khó với những người không chuyên chơi mai. Mai sẽ chết nếu như bị úng nước hoặc quá rợp. Nếu đủ nắng mai sẽ nở đều, cánh mập hơn và dày hơn. Đối với những người chuyên chơi mai, loại mai nở dày, đúng độ xuân về họ thường giữ lại trong vườn nhà chứ không chặt vào nhà, cần thì mua thêm. Sở dĩ như vậy là vì ở một số địa phương họ coi mai như một người con gái trong trắng tinh khiết của mùa xuân, biểu tượng của sự may mắn hạnh phúc trong gia đình và vì vậy không ai đan tâm chặt mà chỉ mua thêm về nhà mà thôi.
Trong lịch sử đã không hiếm những danh nhân say mai, trồng mai để ngắm và làm bạn suốt đời. Mai nhỏ nhoi mà tiềm ẩn một sức sông mãnh liệt. Nó thật xứng đáng như một người con gái nết na, dịu hiền. Thời loạn lạc mai cồn đóng vai trò như là một lời khuyên chân thành với người đời hãy sông hết mình, vị tha, thanh bạch không màng đến lợi danh.
Trong mắt bạn, trong mắt tôi đông đang tàn cho một mùa xuân đâm chồi nẩy lộc. Xuân đang đến cùng với những nhành mai đang nở rộ vươn lên từ đất mẹ với tất cả những gì là trong trắng, hồn nhiên, duyên dáng… cho ngày nay, cho ngày mai, cho muôn đời sau…